WSDM ( بخش دوم ) {یک روش طراحی مبتنی بر کاربر برای طراحی سایتها}

3- روش WSDM

          این روش از مراحل زیر تشکیل شده است: مدلسازی کاربر، طراحی مفهومی، طراحی پیاده‏سازی(ارائة طرح پیاده‏سازی) و مرحلة پیاده‏سازی.

مدلسازی کاربر از دو زیرمرحله تشکیل شده است: کلاس‏بندی کاربران و توصیف هر کلاس. طراحی مفهومی نیز دارای دو مرحله است: مدلسازی اشیاء و طراحی ناوبری. شکل 1 دیاگرامی از مراحل مختلف WSDM را نشان می‏دهد.

شکل 1

3-1- مدلسازی کاربر

          کاربران معمولاً وقتی یک سایت وب را ملاقات می‏کنند، سؤالاتی در ذهنشان راجع به این سایت وجود دارد. سایت وب باید این سؤالات را پیش‏بینی کرده و به آنها پاسخ مناسب دهد. لذا در اولین قدم ما روی کاربران بالقوه(آتی) سایت متمرکز می‏شویم.

 3-1-1- طبقه‏بندی کاربران

          در این مرحله ما کاربران و مخاطبان سایت وب را شناسایی کرده و طبقه‏بندی می‏کنیم. یکی از راه‏های انجام این کار نگاه کردن به سازمان و یا فرایندی(process) است که این سایت برای آن طراحی می‏گردد. هر سازمان و یا فرایند می‏تواند به چند فعالیت تقسیم گردد. در هر فعالیت و یا فرایندی اشخاصی حضور دارند. این اشخاص کاربران بالقوه سایت خواهند بود. برای مثال سایت وب دانشگاه، فعالیتهای یاد شده به شرح زیر خواهد بود:

                                              ·          فعالیتهای آموزشی

                                              ·          فعالیتهای پژوهشی

                                              ·          مشاوره با شرکتها

                                              ·          فعالیتهای انتشاراتی

فعالیتهای انتشاراتی به این دلیل جدا در نظر گرفته شده است که همة انتشارات یک دانشگاه حاصل پروژه‏های تحقیقاتی نیستند. اگر نوع مردمانی را که در هر فعالیت مشارکت دارند را تشخیص دهیم، به کلاسهای کاربری زیر خواهیم رسید:

                                              ·          دانش‏آموزان داوطلب ورود به دانشگاه

                                              ·          دانشجویان در حال تحصیل

                                              ·          محققان

                                              ·          کارکنان اعم از کارمندان و یا اعضای هیأت علمی

                                              ·          شرکتها

شکل ۲

در شکل2 فعالیتها و کلاسهای مختلف کاربران نشان داده شده است. کاربران هر کلاس کاربری ، دارای نیازمندیهای اطلاعاتی یکسانی هشتند. کلاسهای کاربری لازم نیست که جدا از هم باشند. یک شخص ممکن است در کلاسهای کاربری مختلف عضویت داشته باشد به خاطر نقشهای متفاوتی که در سازمان بر عهده دارد. مثلاً یک نفر می‏تواند در یک دانشگاه هم دانشجو باشد و هم کارمند آن دانشگاه.

3-1-2- توصیف کلاسهای کاربری

          در این مرحله کلاسهای کاربران به صورت جزئی‏تری تحت تجزیه و تحلیل قرار می‏گیرد.  این تجزیه و تحلیل از دو جنبة مختلف خواهد بود. جنبة اول، نوع اطلاعاتی خواهد بود که هر کلاس کاربران به آن نیاز دارد(What). کاربران موجود در هر کلاس به اطلاعات یکسانی نیار دارند. اما کاربران یک کلاس در این موضوع که این اطلاعات به چه صورت برای آنها نمایش داده شود، باهم تفاوت دارند. مثلاً همانگونه که قبلاً گفته شد، همة دانشجویان دانشگاه نیاز به اطلاعاتی در مورد درسها دارند. اما دانشجویان محلی ترجیح می‏دهند این اطلاعات را به زبان ملی خودشان داشته باشند ولی دانشجویان خارجی همین اطلاعات را لازم است که به زبان انگلیسی مشاهده نمایند.

بنابراین در این مرحله ما مشخصات کلاسهای کاربری را هم بررسی می‏کنیم. این مشخصات، مواردی را در مورد اینکه چگونه اطلاعات برای یک کلاس کاربری خاص نمایش داده شود، مشخص می‏نماید(Whom).

برخی از مشخصات کاربران به صورت زیر است: میزان تجربة کاربر در کار با سایتهای وب، میزان تجربةکاربر در استفاده از این سایت، هدف کاربر از استفادة از سایت، نوع زبان کاربر، میزان تحصیلات، ضریب هوشی، اجباری/اختیاری بودن استفاده از این سایت برای کاربر و سن کاربر.

اگر در داخل یک کلاس از کاربران، کاربران مشخصات مختلفی داشته باشند که منجر به نیازمندیهای مختلف این کاربران در نحوة استفاده از سایت شود، این کلاس به زیرکلاسهایی به نام “دید” یا perspective تقسیم می‏شود. مثلاً در مثال ما، کلاس دانشجویان یک دانشگاه به دو دید به نامهای دانشجویان محلی و دانشجویان خارجی تقسیم می‏شوند.

به طور خلاصه می‏توان گفت که کلاسهای کاربری با نوع اطلاعات سروکار دارد ولی دیدها با نحوة نمایش این اطلاعات سروکار دارند. در زیر توصیف کلاس کاربران برای دو کلاس عمومی دانش‏آموزان داوطلب ورود به دانشگاه و دانشجویان مشغول به تحصیل آورده شده است:

   ·    دانش‏آموزان داوطلب تحصیل: این کاربران دنبال اطلاعاتی در مورد برنامه‏های آموزشی دانشگاه و دروس ارائه شده هستند تا با جایی که می‏خواهند تحصیل کنند و رشته مربوطه‏شان بیشتر آشنا شوند. این کاربران معمولاً جوان هستند(سن بین 18 تا 24 سال دارند)، با اصطلاحات دانشگاهی آشنا نبوده و به زبان محلی صحبت می‏کنند. میزان تجربة استفاده از وب در بین این کاربران متغیر است.

   ·    دانشجویان مشغول به تحصیل: این کاربران نیاز به اطلاعات بخصوصی در مورد درسهای ارائه شده مانند مضمون این دروس، ساعات ارائه، استاد درس، تاریخ امتحان، پیش‏نیازهای این درس و … دارند. این کاربران نیاز دارند که براحتی بتوانند به این اطلاعات دسترسی داشته باشند. در بین این کلاس از کاربران ما دو دید مختلف را می‏توانیم تشخیص دهیم:دانشجویان محلی و دانشجویان خارجی

                   q    دانشجویان محلی معمولاً جوان بوده(بین 18 تا 28 سال)، با ادبیات دانشگاهی آشنا بوده و به قوانین و مقررات دانشگاهی واقف هستند. آنها تجربة نسبتاً خوبی در استفاده از وب دارند، زبان محلی را برای مکالمه ترجیح می‏دهند ولی زبان انگلیسی را نیز خوب می‏فهمند.

                   q    همة ارتباطات با دانشجویان خارجی باید به زبان انگلیسی باشد. ما نمی‏توانیم فرض کنیم که دانشجویان خارجی با قوانین و مقررات دانشگاهی آشنا هستند و یا اینکه تجربة خوبی در زمینة وب دارند.